Wie onze massamedia dezer dagen leest krijgt wel de indruk dat het Chinese leger elk ogenblik Taiwan kan binnenvallen. Alhoewel je met alle mogelijkheden rekening moet houden is dat al even waarschijnlijk als dat Duitsland België terug zou aanvallen. Dat men nu plots de al decennia gaande zijnde retoriek tussen de Chinese Volksrepubliek en de Republiek China (Taiwan) zeer prominent in de kranten brengt heeft dit in wezen niets met de realiteit te maken.
Het nieuwe kwaad
De enige reden waarom bijvoorbeeld een toespraak van de Taiwanese president Tsai Ing-wen nu groots in onze week- en dagbladen en radio en TV verschijnt en vroeger er geen interesse was heeft alleen te maken met de buitenlandse politiek van de VS.
De VS is sinds 1988 en de rellen op Tiananmen al decennia bezig met een campagne om het land zwart te maken. Toen Mao Zedong nog leefde en de Amerikaanse politicus, diplomaat en geostrateeg Henry Kissinger er op bezoek ging kon China in het Westen niets slecht doen. De waanzin en tirannie van Mao Zedong werd netjes met de mantel der Amerikaanse liefde bedekt. De Sovjetunie was toen de vijand.
Nu de VS plots tot het besef komt dat China op economisch gebied sterker is dan de VS slaat men in Washington overal alarm. De VS wil de hegemoon blijven, de heerser op aarde die anderen probleemloos onder de knoet kan houden. En dus zoekt de VS alle mogelijke excuses om China voor te stellen als het nieuwe kwaad, erger dan de Sovjetunie, Hitler en ga zo maar door.
Het probleem van de Taiwanese president Tsai Ing-wen (DPP) is dat ze om haar populariteit te behouden het Chinese gevaar aan de kiezers moet serveren. Maar anderzijds kan dat ook zware schade toebrengen aan de economie en zo de welvaart van de Taiwanezen. En vele kiezers hier beseffen ook dit probleem. Koorddansen dus.
En na het verhaal van de Christen fanaticus Adrian Zenz over de genocide op de Oeigoeren met haar miljoen gevangen en als slaven tewerkgestelde minderheid (The Financial Times had het op zeker ogenblik zelfs over drie miljoen), Hongkong en de Zuid-Chinese Zee komt men nu plots met Taiwan.
Hier zou het Chinese leger elke dag Taiwan kunnen binnenvallen. Toch als we onze kranten en andere media maar moeten geloven. Zo schreef De Standaard gisteren op haar website: ‘Een recordaantal Chinese militaire vliegtuigen is de afgelopen dagen het militaire luchtruim van Taiwan binnengedrongen. (DS, Website, 10 oktober 2021, ‘Taiwan gaat niet buigen’ voor de druk van China, zegt presidente Tsai’, Belga).
Bij De Morgen deze ochtend klonk dat dan weer zo: ‘De spanningen tussen de twee landen zijn de laatste dagen flink opgelopen, onder meer door Chinese militaire vliegtuigen die het luchtruim van Taiwan schenden’ (1) een verhaal van de Nederlandse Volkskrant die zo te zien amper weet waar Taiwan ligt.
Luchtverdedigingsidentificatiezone
Zo schijft deze krant in datzelfde artikel: ‘Het land viert dat in 1949 de Republiek China werd gesticht. Wat echter zoals iedereen die over China wil schrijven weet is dat dit officieel op 10 oktober 1911 gebeurd toen de laatste keizerlijke dynastie, die van de Mantsjoes werd omvergeworpen. Waarna het land in een burgeroorlog werd gestort die dan in 1949 tijdelijk werd stopgezet.
Bij De Standaard heeft men het over het ‘militaire luchtruim’ van Taiwan. Bij De Morgen had men het simpelweg over het ‘luchtruim’. Neen er zijn geen bombardementen op Taiwan geweest of duizenden parachutisten gedropt die nu de hoofdstad Taipei pogen in te nemen.
In wezen echter ging het over wat men noemt de Luchtverdedigingsidentificatiezone (In het Engels Air Defence Identification Zone, ADIZ) die in de jaren vijftig van de vorige eeuw door de VS voor Taiwan werd ingericht. In de wereld zijn er zo een tiental met als eerste opgericht die van de VS en Canada. Ze omvatten steeds een veel groter gebied dan het nationaal territorium.
De luchtverdedigingsidentificatiezones in de Oost-Chinese Zee. Merk hoe ze elkaar overlappen.
Het gebeurt totaal eenzijdig en heeft in het internationaal recht geen enkele waarde. Het enige dat een land kan doen als een militair vliegtuig die zone zonder toestemming binnenvliegt is een van haar eigen vliegtuigen er op af sturen en hen verwittigen. Meer niet.
Daar wel maatregelen tegen nemen moet nu eenmaal gezien worden als het belemmeren van de vrijheid van het luchtruim. En dat is een schendig van het internationaal recht.
Grote Chinese appetijt
En zoals men op de kaart duidelijk kan zien omvat de Taiwanese zone grote delen van China en komt het zelfs in haar door Taiwan gebuikte ingekorte versie tot vlakbij de Chinese provincie Fujian.
Uiteraard zal China die Taiwanese ADIZ niet erkennen. Officieel zijn beiden zelfs in oorlog. Dat Chinese legervliegtuigen al eens door die ADIZ vliegen is dan ook niets nieuws. Het als de opkomst van de zon, een vast ritueel.
Volgens The Financial Times had het recente ‘incident’ te maken met grootschalige Amerikaanse militaire oefeningen vlakbij de Filippijnen en wou China wat tegengas geven door de spierballen te laten rollen. De Chinese vliegtuigen vlogen dan ook door de uiterste zuidwestelijke hoek van die ADIZ richting de Filippijnen.
Met andere woorden: De VS voert haar zoveelste militaire oefeningen in de omgeving van China uit en als China dan een kijkje komt nemen is het plots in onze kranten: ‘China vliegt door het Taiwanese luchtruim’ zoals ook de VRT Radio 1 ons wist wijs te maken. Het ‘oorlogszuchtige China’ dus. Nepnieuws heet dat.
En vandaag stelde Steven De Foer in de krant: “Xi’s (Jingping, president nvdr.) appetijt om van Taiwan een tweede Hongkong te maken lijkt gescherpt.” (2) En het betreden door Chinese gevechtsvliegtuigen van de Taiwanese ADIV is voor De Foer een ‘provocatie die kan tellen.’
Wederzijdse afhankelijkheid
Maar terwijl de VS en Taiwan, als steeds slaafs gevolgd door de westerse massamedia, de spanning opkloppen is de realiteit bijna het tegenovergestelde. Zo is de handel tussen China, Hongkong inbegrepen, en Taiwan in de eerste acht maanden van dit jaar goed voor 174 miljard dollar, 33% van het totaal en meer dan het dubbele van nummer twee de VS (66,9 miljard US$).
En dan is er het toerisme waarbij China vorig jaar goed was voor 288.000 bezoekers of bijna 21% van het totaal aantal toeristen. Ook is de Taiwanese Foxconn, een bedrijfsgroep die toelevert aan de hi-techindustrie, de grootste investeerder in China. Neem die linken met China weg en Taiwan zit met een enorm sociaal en economisch probleem. Beiden zijn van elkaar afhankelijk, de gevangene.
En dat is de reden waarom er tussen de twee zomaar geen oorlog komt. China is op dit ogenblik de overname van Hongkong en Macau aan het verteren en dan de 24 miljoen Taiwanezen erbij nemen is waanzin. De Chinese leiders zijn tot nader orde geen idioten en geven de indruk goed te weten waar zij mee bezig zijn.
Er is maar een zaak die daartoe zou kunnen leiden en dat is dat Taiwan de onafhankelijkheid uitroept en de naam Republiek China laat vallen met alle symbolen die erbij horen zoals de standbeelden van bijvoorbeeld Tsjang Kai-shek, de leider van de Kwomintang die in 1945 Taiwan terugnam van de Japanse bezetter en ook de verliezer was van de Chinese burgeroorlog.
Sommige nationalistische ultra’s op Taiwan dromen daar wel van maar ook op Taiwan zou dat de boel dusdanig destabiliseren dat een burgeroorlog tot de mogelijkheden behoort. De Taiwanese presidente Tsai Ing-wen draaide er in haar recente speech dan ook mooi omheen. “We zijn soeverein en waarom zouden we dan de onafhankelijkheid uitroepen”, stelde zij.
Een complexe geschiedenis
In wezen heeft alles te maken met de geschiedenis van Taiwan. Het eiland werd tot de zestiende eeuw bijna uitsluitend bewoond door volkeren die cultureel verwant waren aan die op de vlakbij gelegen Filippijnen. Maar daar kwam verandering in. Zo poogden de Nederlanders en de Spanjaarden het eiland in de zeventiende eeuw te bezetten waarna die met elkaar slag leverden.
Maar dat duurde niet lang want in die periode was er in China een nieuwe burgeroorlog uitgebroken welke gewonnen werd door de Mantsjoes die de aanhangers van de Ming dynastie naar het zuiden verjaagden en zo naar Taiwan. Die verjoegen op hun beurt in 1661 de in Fort Zeelandia bij Tainan verschanste Nederlanders.
De voornaamste Chinese leider was de in de Westerse literatuur als Koxinga omschreven staatsman en militair, officieel Zheng Chenggong. Aan dit avontuur kwam snel een einde toen zijn zoon Cheng Ching in 1683 werd verslagen en het eiland voor de eerste maal onder Chinese controle kwam, die van de Qing alias de Mantsjoes.
Het eiland behield wel een grote autonomie en was ook de eerste in China om er bijvoorbeeld een spoorlijn aan te leggen. Aan die toestand kwam er echter in 1895 een einde na de Chinees-Japanse oorlog en de Japanse annexatie van Taiwan door het verdrag van Shimonoseki. Het begin van het Japanse expansionisme.
Tsjang Kai-shek heerste met ijzeren hand over Taiwan maar slaagde er toch in het land te stabiliseren en welvaart te brengen. De basis voor wat het nu is.
Pas in de jaren dertig slaagde Japan er in om het eiland volledig onder controle te krijgen waarna zij, zoals in Korea, met bruut geweld en de aanvoer van massa’s Japanners poogden van de lokale bevolking Japanners te maken die alleen nog Japans spraken en Japanse namen hadden.
Het einde van de tweede wereldoorlog en de nederlaag van Japan in 1945 maakte ook hier een einde aan. Waarna de Kwomintang van Tsjang Kai-shek kwam. En ook hier zorgde dat voor heel veel brutaliteiten en doden. De Kwomintang zette overal zijn mannetjes uit en introduceerde in de meeste belangrijke economische sectoren een staatsmonopolie.
Een taalkwestie
Ook spraken de Taiwanese Chinezen een Chinese versie van hun taal die verwant is aan dat van de naburige provincie Fujian. Iedereen moest echter van de KMT Mandarijn, de eenheidstaal, spreken op straf van boete. Radio en TV en het onderwijs moesten allen buigen voor die eisen. Ook de Kwomintang had daardoor eveneens af te rekenen met wat opstanden die men dan bloedig onderdrukte.
Pas recent na het opheffen van de krijgswet in 1997 en de introductie van een meerpartijenstelsel kwamen er hiervoor verontschuldigen. Ook richting de Aborigines, de oorspronkelijke bevolking die het nog harder te verduren hadden gehad. Het Taiwanees dialect is net als het Mandarijn nu aanvaard op school en in de media.
Die druk kwam er van de lokale middenklasse, niet zelden kleine ondernemers die als gevolg van de toegenomen rijkdom steeds invloedrijker werden. Velen van hen haten immers de Kwomintang en de ermee gelieerde grote staatsbedrijven, monopolisten.
Na de nederlaag in 1949 tegen de Chinese CP waren immers tienduizenden militairen en ambtenaren naar Taiwan gevlucht. Een herhaling van het verhaal van Koxinga. Er zijn in essentie op het eiland dan ook twee politieke partijen, de DPP, Democratisch Progressieve Partij van Tsai Ing-wen, en de Kwomintang.
Beiden hebben hierbij af te rekenen gehad met grote corruptieschandalen. Had er in 2019 in Hongkong geen opstand uitgebroken dan had de DPP heel vermoedelijk als gevolg van lokaal groot ongenoegen over haar beleid een zware verkiezingsnederlaag geleden.
De opstand van de jongeren in de vroegere Britse kolonie dreef de Taiwanezen echter richting de meer anti-Beijing gezinde DPP en weg van de ‘Chinese’ Kwomintang die de favoriete gesprekspartner is van de leiders in Beijing. Maar zoals steeds is gebleken moet ook de DPP in wezen vriendjes blijven van de Chinese CP. Wel eens brullen is OK maar niet te hard.
Willy Van Damme
1) De Morgen, 11 oktober 2021, “Leider Taiwan: ‘Wij zullen niet buigen voor China’”, De Volkskrant.
2) De Standaard, 11 oktober 2021, ‘Of China straks Taiwan aanvalt, hangt vooral van de VS af’, Steven De Foer.
