Arnold Karskens over koopbare journalisten

Een bekend gezicht in de Nederlandse media is ongetwijfeld de in Brussel wonende Nederlandse journalist Arnold Karskens, een man die zich vooral specialiseert in oorlogsverslaggeving. Een aspect waarin hij in het verleden trouwens zijn kwaliteiten bewees.

Terwijl praktisch het ganse journaille van de VS tot Frankrijk en Nederland nog als een kip zonder kop achter de opstandelingen in Syrië liepen was hij een van de enigen die al in het prille begin wezen op de grote invloed van salafistische terreurgroepen waaronder al Qaeda.

Verscheidenheid

Vorig jaar verscheen er van zijn hand nu een boek met als titel ‘Journalist te koop – Hoe corrupt zijn onze media?’ Het is geen analyse en relaas van allerlei feiten maar gewoon een verzameling gesprekken met journalisten van heel divers pluimage die hun visie hierop geven en vooral klagen over de staat der Nederlandse journalistiek. Wat natuurlijk ergens logisch is.

En daar zijn gerespecteerde figuren bij als Joris Luyendijk en Henk Hofland, de vorig jaar overleden buitenlandverslaggever. Wat maakt dat dit mogelijks zijn laatste interview was. Daarnaast komen er echter ook figuren aan het woord die men best als malcontente randfenomenen kan zien als een Gertjan van Beijnum en Jan Roos. Mannen met vooral en soms alleen een grote bek.

En dan is er een Derek Jan Eppink die komt klagen over wanpraktijken in de relatie politiek en journalistiek. Een man die echter in hetzelfde bedje ziek bleek. Opvallend is ook de aanwezigheid bij de geïnterviewden van de Duitse onlangs overleden journalist Udo Ulfkotte die zeer negatief is over de journalistiek, vooral dan de Duitse natuurlijk.

Het geeft door zijn verscheidenheid natuurlijk een heel erg divers beeld maar het wordt er niet minder scherp op. Het gevolg is dat de journalistiek er hier erg slecht uitkomt als een beroepsgroep waarin luiheid, domheid, censuur, vooringenomenheid ten voordele van de VS en de ‘gevestigde machten’ en corruptie schering en inslag zijn.

In loondienst

Het hoeft uiteraard niet te verwonderen. Iedere degelijke waarnemer van de pers weet dat het vertrouwen van de bevolking in de media erg laag is. Samen dan met politici en leurders aan de deur dan.

Natuurlijk is de titel ‘Journalist te koop’ ietwat misleidend en enigszins dom te noemen. Elke journalist die via zijn schrijven geld wil verdienen verkoopt zich nu eenmaal. Journalisten in vaste dienst doen dat zelfs via een arbeidscontract. En dan doen ze wat de baas, de hoofdredacteur, zegt. Zo niet….

En die hoofdredacteur wordt gekozen door de eigenaar. En die eigenaar wil dat zijn mannetje het doet zoals hij of zij dat wil. Pure logica feitelijk die echter een wat ander licht werpt op de persvrijheid zoals velen dit nog altijd erg theoretisch en met een heel roze bril zien.

Henk Hofland, tot zijn dood door velen gezien als het lichtend voorbeeld voor de journalistiek, is vlijmscherp voor het beroep. Corruptie en manipulatie door de politiek, het bedrijfsleven en de veiligheidsdiensten zijn er volgens hem alomtegenwoordig.

Zeker als die eigenaar goede vriendjes is met bepaalde politici of politieke voorkeuren heeft. En die eigenaars moeten ook al eens mooie woorden doen bij bepaalde politici om zaken gedaan te krijgen. Neem Christian Van Thillo, eigenaar van o.m. Trouw, De Volkskrant, De Morgen en Het Laatste Nieuws. Geweten is dat hij nogal eens fietst met Guy Verhofstadt, de vroegere liberale premier en Europarlementslid.

Wat is corruptie?

Een ander probleem is er ook met de ondertitel van het boek: ‘Hoe corrupt zijn onze media’. Dat klinkt mooi maar wat is ‘corruptie’ feitelijk? Het is een term uit het strafrecht die nogal gemakkelijk gebruikt wordt, niet zelden ook te onpas.

Is bijvoorbeeld Jorn De Cock die voor De Standaard schrijft over de oorlog van het Westen tegen Syrië corrupt? Zeker als hij zelf toegaf met zijn vrouw een Brits vennootschap te hebben via welke men mediatraining gaf aan die door de VS gesteunde groepen. Waarover hij dan schrijft. Een VS wiens diplomaten volgens zijn boek (1) in Damascus kind aan huis waren bij het echtpaar De Cock. Het is een vraag.

En toen de Nederlands Veiligheidsdienst AIVD in 2008 aan journalisten die de Olympische Spelen gingen verslaan vroeg of zij ginds voor hen spionagewerk zouden willen doen waren er onmiddellijk 8 bereid om dat ook te doen. Was dat dan corruptie? Dat het journalistiek niet door de beugel kan is zeker. Maar veel ethiek moet je in de media niet zoeken. Het is er zeldzaam en het opofferen van principes blijkt een courante praktijk.

Bronnen

Bovendien is er ook de aard van het beroep. Journalisten zijn afhankelijk voor hun nieuwsgaring van de bronnen. Persmensen zijn jagers en zonder bronnen is een journalist niets, waardeloos bijna. Bij de meeste journalisten is er daarom de logische vrees dat als ze te onvriendelijk voor hun bronnen zijn dat men ze dan zal droogleggen. Een ramp.

Een gekend onderzoeksjournalist stelde het in een gesprek ooit zo: ‘Als je een bepaald dossier onderzoekt ga je toch zeker je bronnen beschermen, zelfs al zijn die bronnen malafide.” Of hoe men moeiteloos een dossier manipuleert en de weg effent voor leugens, halve waarheden en verdraaiingen.

Van mediamagnaat Christian Van Thillo, eigenaar van de helft van de Vlaamse en Nederlandse kranten, is het geweten dat hij persoonlijke goede contacten heeft met bijvoorbeeld een Guy Verhofstadt. In hoeverre speelt dit een rol in de berichtgeving van door hem gecontroleerde media als Het Parool, De Volkskrant, VTM en De Morgen?

Het verklaart waarom sportjournalisten in regel nog nooit een dopingschandaal onthulden. Er is immers de schrik dat als ze gevallen van doping in een specifieke sporttak gaan onthullen en kritisch berichten dat ze dan in bijvoorbeeld het wielermilieu buiten gepest gaan worden. En dus zwijgt men en als er een schandaal is dan zal men grossieren in algemeenheden en op de vlakte blijven. Je weet nooit en de broodwinning hangt er vanaf.

Want een journalist is ook maar een mens en de meesten buigen gewoon. En de klokkenluider gaan spelen is voor weinige gegeven. Zie maar naar journalisten die wegens een te kritische stem veelal geruisloos op straat worden gezet. Kijk naar wat er bij De Morgen en De Standaard gebeurde. En wie de interviews van Arnold Kerskens leest ziet dat het in Nederland niets beter is.

Veiligheidsdiensten

Zo citeert Karskens in een gesprek met Henk Hofland Carl Bernstein, de man van Watergate en The Washington Post die nadien zelf serieus in opspraak kwam wegens diens relatie met de regering van George Bush Jr., als die: ‘zegt dat er in Amerika vierhonderd journalisten werken voor de CIA’. Waarop Hofland reageert stellende; ‘…dat zou mij niet verbazen.’

Natuurlijk komen er hier figuren aan het woord als Jan Roos en Derek Jan Eppink die de media partijdigheid verwijten maar dat doen vanuit het standpunt omdat de media hun visie niet delen en bijvoorbeeld hun islamofobie niet of onvoldoende aan het woord laten komen.

Maar dat professionele journalisten zelf in deze serie gesprekken zo ongenadig zijn voor hun beroep zou een roep om actie moeten zijn vanuit de journalistiek. Maar neen, het boek kreeg erg weinig aandacht in de media. Dit terwijl men hier naar het hart gaat van de grote problemen waarmee kranten, radio, televisie en weekbladen zitten.

Zo is er Jan Dijkgraaf die stelt ‘Zonder subtiele corruptie zouden kranten niet meer bestaan’ of Xandra Schutte van De Groene Amsterdammer die oppert dat: ‘De journalistiek een grote hoer is geworden.’. Waarbij men zich naar het verleden kijkend kan afvragen of het dan ooit anders of beter was.

Zo stelt zij in het boek nog: ‘Ik heb verhalen gehoord over een journalist in vaste dienst bij een kwaliteitsmedium waar speeches werden geschreven voor politici.’ Een realiteit ook in België natuurlijk waar het bij de VRT vroeger onder politieke redacteuren schering en inslag was om mediatraining te geven aan politici die ze daarna dan moesten interviewen.

Greet Op de Beeck en haar toenmalige minnaar Patrick Dewael van Open VLD. Met als vraag waar men het interview voor de VRT toen opnam. In bed? Ze werkt sinds september 2015 op het kabinet van Vlaams minister voor Energie Bart Tommelein (Open VLD). Jobs for de boys en girls.

Of het schokkend verhaal van Greet Op de Beeck die haar minnaar politicus Patrick Dewael voor de VRT interviewde. Deze relatie was in de Wetstraat een publiek geheim maar men liet haar begaan. Pas jaren later verliet ze de VRT-Nieuwsredactie.

En dan was er wetstraatjournalist Johny Vansevenant die voor de VRT-redactie het schandaal volgde rond de helikopters van Augusta voor de VRT waarin de SPA/PS zwaar in opspraak kwamen. Hij schreef er zelfs een boekje over. Ondertussen kluste hij wel wat extra’s bij elkaar bij CD&V als hun mediatrainer. Hij doet nog steeds de Wetstraat.

Sommigen blijken ook hun carrière plots te verwisselen met die van de politiek. Zo was er Philippe Beinaerts van de VTM-nieuwsdienst die de kiesstrijd in Antwerpen versloeg en bijna onmiddellijk na die verkiezingen de woordvoerder werd van Antwerps burgemeester en N-VA-voorzitter Bart De Wever. Alles is mogelijk in de wereld van de journalistiek. En men laat gewoon begaan.

Elio Di Rupo

Absoluut dieptepunt zowel op het vlak der Belgische journalistiek en de politiek is zeker het schandaal in 1996 rond de vermeende pedofiliezaak van toenmalig vice-premier Elio Di Rupo (PS). Op basis van een dubieus gemanipuleerd dossier brachten het Nieuwsblad en zusterkrant De Standaard vrijdagochtend het verhaal van een minister uit de regering Jean-Luc Dehaene (CD&V) die een pedofiel bleek en tegen wie er een gerechtelijk onderzoek liep.

Waarna die vrijdagavond Herman De Croo (Open VLD) op de VRT onthulde dat het hier om Di Rupo ging. En dit op een ogenblik dat het land totaal in de ban was van Marc Dutroux en zijn kindermoorden. Het kot was veel te klein.

Elio Di Rupo was ooit het slachtoffer van de meest schandelijke episode uit de Belgische pers. En kijk dankzij de politiek kregen de drie grote protagonisten binnen de journalistiek achteraf zicht op een mooi nieuw leventje. Een mooi voorbeeld van journalistiek die bijna letterlijk over lijken gaat. Een van de twee betrokken gerechtelijke inspecteurs pleegde nadien trouwens zelfmoord. De andere viel terecht in ongenade.

Tot maandag de VRT kwam met het verhaal dat alles gebaseerd was op beweringen van een fantast Olivier Trusgnach die bovendien gekend was voor criminele feiten. Het verhaal klapte in elkaar maar ondertussen had Di Rupo, een homoseksueel, wel zelfmoord willen plegen. Ook leek het gewoon een poging te zijn om de regering te doen vallen en de Open VLD/MR in de regering te brengen.

De hoofdredacteur van Het Nieuwsblad was op dat ogenblik Paul Van Den Driessche, nu senator voor de N-VA en een man berucht om zijn handtastelijkheden tegenover vrouwen, de hoofdredacteur van De Standaard was toen Dirk Achten. Hij is nu zonder ooit diplomaat geweest te zijn de grote baas op Buitenlandse Zaken. Het was een der laatste benoemingen gedaan door toenmalig minister Karel De Gucht (Open-VLD).

En de journalist die op maandag het hachje van de regering en Di Rupo redde was…. Siegfried Bracke, toen de Wetstraatman van de VRT die in die periode ook bij de SPA wat bijverdiende met zijn bijdragen voor het partijblad van de SPA.

Hij is nu parlementslid voor de N-VA en voorzitter van de Kamer van Volksvertegenwoordigers en zo de best betaalde politicus van het land. Dat is de staat van onze journalistiek en ook die elders trouwens. Arnold Karskens toont het aan voor zijn Nederland. .

Dat deze media dagelijks dan ook tonnen propaganda over zaken als Rusland, Libië of Syrië produceren kan dan ook geen enkele verbazing wekken. Iets anders verwachten zou oerdom en totaal naïef zijn. Wie wil weten hoe het er in bijvoorbeeld Syrië werkelijk aan toe gaat zoekt dat daarom niet in De Standaard, The New York Times of de NRC. Leugens, dat kan je over die zaken er wel in overschot vinden.

Het boeiend boek van Arnold Karskens toont dit zeer goed aan. Het is in wezen de begrafenis van onze journalistiek. En geen heelmeester die langs komt en raad geeft. Geen verbazing dat de collega’s er bijna geen aandacht aan besteden. Die hebben het immers te druk met het te vriend houden van hun bronnen in het Haagse Binnenhof of in de Brusselse Wetstraat.

Willy Van Damme

Arnold Karskens, ‘Journalist te koop – Hoe corrupt zijn onze media?’, Uitgeverij Em. Querido, 261 pagina’s, 2016, 18.99 euro.

1. Jorn De Cock, ‘Arabische lente – een reis tussen revolutie en fatwa’, De Bezige Bij, Antwerpen, 336 pagina’s, 2011.